Các chương trình tìm kiếm tài năng trên truyền hình đang nở rộ và xuất
hiện nhan nhản trên các kênh truyền hình giải trí khắp thế giới. Từ
chương trình UK X factor của tay phù thủy Simon Cowell đến Britan’s Got
Talent, America’s Got Talent rồi lan ra khắp gần 50 quốc gia trong đó có
Việt Nam. Khó phủ nhận những chương trình Tìm kiếm tài năng đang góp sứ
mệnh vào việc thay đổi bộ mặt của truyền hình đại chúng, thế nhưng việc
sử dụng các “tài năng” để mang lại lợi nhuận cho các chương trình có
nhiều mặt trái khó lường.

Hào quang quá “chói” với những “tài năng” bước ra từ Got Talent?

Các
chương trình Tìm kiếm tài năng như X Factor hay Got Talent đưa người
thắng cuộc đến một cánh cửa mở tới nền công nghiệp giải trí và cơ hội để
được công chúng và truyền thông thừa nhận một cách chính thức, đường
hoàng. Tuy nhiên, không ít người lên tiếng phản đối các chương trình tìm
kiếm tài năng (trong đó có huyền thoại Elton John) vẫn đang tranh cãi
về cách tạo nên một ngôi sao từ "bệ phóng" Got Talent này.

Thông
thường, các nghệ sĩ bắt đầu từ con số 0 và họ phải lao động cật lực,
miệt mài hàng ngày hàng giờ liền với niềm đam mê và nỗ lực phi thường,
bù lại, họ chỉ nhận lại các phần thưởng vô cùng khiêm tốn. Tất nhiên,
cũng có nghệ sĩ đạt đến đỉnh cao danh vọng bằng sự may mắn, nhưng hầu
hết các thành công trong lĩnh vực giải trí đều được “công nghiệp” một
cách chuyên nghiệp.

Người chiến thắng từ các chương trình tìm
kiếm tài năng trên truyền hình thường có ít kinh nghiệm “đấu trường” và
bản lĩnh trước công chúng, vì thực tế họ không va vấp nhiều như các nghệ
sĩ thực thụ. Ngay cả với người thực tế và tỉnh táo nhất thì cuộc “tiếp
đất” hoàn toàn không dễ dàng bởi sự thay đổi đối với họ là quá lớn và
đột ngột. Việc tự dưng một chốc lên mây khiến cho việc "hạ cánh" có thể
là một cú sốc đối với người thắng cuộc.

Đa phần các gương mặt
thành công từ cuộc thi tài năng tỏ ra lúng túng không biết bắt đầu từ
đâu trong con đường sự nghiệp tiếp sau cuộc thi. Trong khi đó, các nghệ
sĩ thực thụ đã có kinh nghiệm và họ biết chống đỡ trước chú ý hay những
cú va đập của truyền thông, khán giả.
Ví như nàng "vịt xấu xí" Susan
Boyle từ chương trình Britan’s Got Talent 2009 đã khiến những ai coi
Susan Boyle hát đêm chung kết đều phải nín thở khi người phụ nữ 47 tuổi
này cất giọng hát cao vút của thiên thần. Vậy nhưng, dù được ca ngợi hết
lời, thì một nhóm nhảy khác vẫn giành chiến thắng trước Susan Boyle.
Trước đó, Boyle từng được biết là có học lực kém cũng như nhận thức
không được nhạy bén khi còn đi học. Bà còn bị trấn thương vùng não bộ
khi mới chào đời. Sau khi chinh phục giấc mơ tại Got talent, Boyle thấy
bối rối, choáng ngợp với thành công ngoài sức tưởng tượng mà bản thân
đạt được.

Các chương trình bị biên tập khi lên sóng

Một
yếu tố cần được bàn đến là việc biên tập lại các chương trình truyền
hình thực tế - đương nhiên, chương trình Got talent không là ngoại lệ.
Chương trình khi được lên sóng, người xem chỉ được thấy một phần nhỏ
những gì mà các thí sinh thể hiện thực sự ở trên sân khấu.

Theo
ý kiến các thí sinh trực tiếp tham gia chương trình Tìm kiếm tài năng
trên truyền hình, thì không phải tất cả họ đều hài lòng về những khung
hình được phát sóng về phần thi của họ. Lý do những người này đưa ra là,
phần thi đã bị biên tập và chỉnh sửa theo ý đồ nhà sản xuất, với mục
đích là làm nổi bật những điểm tiêu cực hay “dìm hàng” thí sinh.
Hoặc
những đoạn phát sóng trên truyền hình chỉ là một đoạn ngắn chứ không
phải toàn bộ phần biểu diễn của thí sinh. Quá trình biên tập của nhà sản
xuất cũng cực kỳ khéo léo nhằm chủ đích là lôi kéo đám đông theo cái
nhìn của họ, hướng người xem đến một suy nghĩ duy nhất về thí sinh đó là
tốt hay hoặc không hay.

Giống như ở China"s Got Talent 2011
phần thi của cậu bé Mông Cổ 12 tuổi Uudam đã bị nhà sản xuất chương
trình cắt ghép một cách "tinh vi" từ giọng ca của một em bé khác cùng
câu chuyện xúc động của Uudam khiến hàng triệu trái tim thổn thức khi
nghe giọng ca "nhái" của cậu bé cùng câu chuyện cảm động về người mẹ của
em.

Ngay như Tìm kiếm tài năng Việt Nam cũng có không ít những
lùm xùm liên quan việc nhà đài biên tập lại phần thi của thí sinh. Đỉnh
điểm là trường hợp của thí sinh Quỳnh Anh phản ứng gay gắt trước việc
"cắt cúp" phần thi của cô.

Vụ lùm xùm về biên tập phần thi của
thí sinh Quỳnh Anh tại Tìm kiếm Việt Nam 2012 với việc mẹ của cô bé phải
nhảy bổ lên sân khấu để thanh minh.


Ngoài ra, các chương
trình Tìm kiếm tài năng luôn biết khéo léo lồng clip về đời sống cá nhân
của thí sinh nhằm làm tăng thêm tính thuyết phục mà nhà sản xuất hướng
khán giả đến. Nếu một thí sinh có hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống,
hoặc là người khuyết tật, họ đang mang một căn bệnh nào đó, là người có
số phận hẩm hiu hay gặp trở ngại trong cuộc sống cần phải vượt qua… thì
tất nhiên nhà sản xuất sẽ hướng người xem đến một tâm lý chung là sự
thương cảm của khán giả dành cho những người này hơn là nhìn nhận tài
năng mà họ có.

Đơn giản, bởi ai cũng nghĩ về câu chuyện “vượt
khó” và điều này làm những trái tim cảm thấy rung động, đồng cảm. Khi
những thí sinh không may mắn chiến thắng, số đông người cho rằng, kết
quả đó có phần “kém thú vị”, đồng thợi họ liên tưởng đến việc chiến
thắng nhờ sự cảm thông.

Nhạo báng và chỉ trích

Chương
trình tìm kiếm tài năng có thể tàn nhẫn khi đánh giá về phần thi của một
thí sinh quá những phần nhận xét, đánh giá được cho là kém trong cách
ứng xử, phát ngôn thiếu suy nghĩ, hoặc là hời hợt, hoặc gượng gạo…Chương
trình Tìm kiếm tài năng mang tính giải trí cao, nhưng lời bình hay nhận
xét của các giám khảo có ảnh hưởng rất lớn đến người trực tiếp tham gia
là các thí sinh - cũng như đến khán giả đang theo dõi trên truyền hình.

Ba vị giám khảo của Vietnam"s Got Talent 2012.


Có
người dạn dĩ và quen với nhận xét mang tính phê phán, nhưng lại có người
lại cảm thấy sốc và tổn thương khi bị những lời nhận xét nặng nề ném
thẳng vào mặt như muốn đá văng họ ra khỏi sân khấu. Đôi khi, lời phê
bình hoặc lời khuyên không chỉ đơn giản như người ta vẫn nghĩ, mà thực
tế, nó có thể để lại hậu quả khôn lường cho người tiếp nhận lời nói đó,
khiến họ mang trong mình cảm giác tự ti, thua thiệt, thất vọng về bản
thân. Trên thực tế nhiều thí sinh trở về từ chương trình Got talent tin
rằng họ là người kém cỏi, thất bại như những gì giám khảo nhận xét.

Sự thật có thể khiến người khác đau và những gì các thí sinh phải trải
nghiệm qua cuộc thi Got Talent là không hề nhỏ. Họ có thể chỉ xuất hiện
trên màn hình trong một vài tích tắc để thể hiện sự tự tin nhưng sẽ phải
mất nhiều năm để có thể hiểu rằng thành công phải có một quá trình và
nó không đến dễ dàng.

Những bình luận của khán giả, nhận xét
của ban giám khảo hay comment vô tư lự được viết ra một cách “chẳng chết
ai ấy” của cư dân mạng có thể không đập tan hi vọng, hoài bão, có điều
người phải hứng chịu những lời bình đó sẽ phải vật vã để có thể vượt qua
các lời lẽ không hay về mình.